Het gezegde “wat je aandacht geeft groeit” kennen we allemaal wel. Dat dit letterlijk opgevat kan worden wordt steeds bekender door baanbrekende wetenschappelijke onderzoeken. Neuroplasticiteit en visualisatie krijgen hierdoor een steeds groter aandeel binnen leefstijlcoaching; dit aandeel zou echter veel groter moeten zijn.
Neuroplasticiteit is een begrip wat steeds vaker terug komt. Neuro staat voor neuron; een belangrijk onderdeel van zenuwcellen in onze hersenen en zenuwstelsel. Plasticiteit is de mate waarin je iets kunt vervormen; de kneedbaarheid. Een vorm van Neuroplasticiteit is synaptische plasticiteit.1 Neurologische verbindingen in de hersenen die vaker gebruikt worden, worden dikker. Hierdoor zijn ze nog makkelijker te gebruiken voor chemische impulsen die het lichaam er toe zetten iets te doen of te voelen.
Synaptische plasticiteit kan ontstaan doordat je iets blijft herhalen, hierdoor worden namelijk de neurologische verbindingen die hierbij nodig zijn sterker. Denk aan een instrument leren bespelen; na heel veel oefenen en herhaling weten de hersenen en vingers precies wat ze moeten doen.
Behalve door iets vaak te doen kan neurale plasticiteit ook ontstaan door iets vaak te denken. Het brein maakt namelijk geen onderscheid tussen gedachten of werkelijkheid gebeurt. Visualiseren is daarom een prachtige techniek om te gebruiken en neuroplasticiteit te realiseren.
Visualiseren is een mentale voorstelling maken van een situatie, gevoel, droom of doel. Het liefst gebruik je hierbij alle zintuigen om een zo compleet mogelijk beeld te maken in het brein. De hersenen gaan hiermee aan de slag en laten chemische stofjes vrij komen die verschillende gevoelens of zelfs fysiologische reacties veroorzaken die bij deze gedachten horen.
Binnen leefstijlcoaching is visualisatie een hele belangrijke tool. Coachees willen veelal graag gewoonten veranderen of bepaalde doelen behalen. Albert Sonnevelt omschrijft in zijn boek De levenscode 2 dat alles met een beeld begint. Hij spreekt over visualiseren om je brein alvast te laten wennen aan het idee dat iets gelukt is. Volgens hem is eenvoudige positieve beelden maken in je hoofd de start van ander gedrag.
Neem bijvoorbeeld een coachee die graag wil stoppen met roken. Een visualisatie dat de coachee in de toekomst is, gestopt met roken, helpt om een moment met risico op terugval te stoppen. De coachee stelt zich dan voor hoe goed zijn of haar huid eruit ziet, hoe fris de kleding ruikt, hoe trots men zich voelt en hoe lekker het eten ruikt en smaakt. Deze visualisatie zorgt ervoor dat de neurologische verbinding die bij de gedachte hoort ‘ik kan stoppen met roken’ steeds sterker wordt. Het brein denkt immers al dat dit zo is!
Stoppen met een rookverslaving is slechts één voorbeeld. Visualisatie is toepasbaar bij ontzettend veel facetten in leefstijlcoaching. Denk aan slaapproblematiek, doelen (voor)stellen, andere vormen van verslaving, aanleren van gezonde gewoonten (eten, bewegen, ontspanning), leren omdenken, zelfvertrouwen verbeteren of het ombuigen van belemmerende overtuigingen.
Dit laatste is een belangrijk onderdeel in coachen bij Stress en Burn-out. Helaas een steeds groter wordend onderdeel bij leefstijlcoaching. Therapievormen zoals RET gebruiken visualisatie en bewustwording van gedachten om coachees te helpen. Rationeel Emotieve Therapie gaat ervan uit dat het niet de omstandigheden en situaties zijn die de mensen in de problemen brengen, maar de manier waarop men ze interpreteert 3. RET bestaat uit drie fasen. De eerste is het opsporen van belemmerende en storende gedachten en van de gevolgen daarvan voor het gevoel en gedrag. Daarna het formuleren van nieuwe rationele gedachten. Tenslotte het aanleren van nieuwe gedachten en de daarbij horende nieuwe gevoelens en gedragingen. Dit aanleren gebeurt door, je raadt het al, heel veel herhaling.
Door negatieve gedachten, kan men zichzelf letterlijk ziek denken. In een lichaam gebeurt ontzettend veel op hormonaal niveau wanneer men doem-denkt of piekert. Dit resulteert in stress, vermoeidheid, slechter slapen en het algehele neerslachtige gevoel. Een vicieuze cirkel. Het bewust worden en ombuigen naar positieve gedachten doorbreekt deze cirkel. Alleen hierom is visualisatie al ontzettend belangrijk. Daarnaast zorgt visualisatie ook dat men doelen behaalt die gesteld worden. Het voorstellen van het behalen laat het lichaam ervaren dat dit al zo is waardoor het doel binnen handbereik komt.
Binnen leefstijlcoaching heb je een aantal basis gebieden waarop men gecoacht kan worden. Deze gebieden hangen veelal met elkaar samen. Daarachter verschuilen zich aangeleerde gedachtepatronen en gewoontes die doorbroken dienen te worden om een positieve verandering in de leefstijl te veroorzaken. Visualisatie, en dus neuroplasticiteit, is de sleutel in deze veranderingen. Ook is bij aanleren van nieuwe gewoonten het begrip neuroplasticiteit belangrijk. Doordat iemand die nooit gefitnesst heeft blijft trainen ontstaan hier sterke neurologische verbindingen zodat onbekende oefeningen uiteindelijk compleet beheerst worden. Gaan trainen zal hierdoor makkelijker in de nieuwe leefstijl passen.
Blijkbaar is visualisatie en neuroplasticiteit een sterke basis voor leefstijlcoaching. Ik pleit er daarom voor dat deze begrippen een veel groter aandeel moeten krijgen binnen deze beroepsgroep zodat iedereen zich bewust wordt van de kracht van gedachten.
Kelly Boogaarts, 3 november 2020
Research voor de opleiding tot Leefstijlcoach.
Bronnen:
1: https://nl.wikipedia.org/wiki/Neurale_plasticiteit#:~:text=Neurale%20plasticiteit%20(ook%20neuro%2D%20of,van%20de%20hersenen %20van%20individuen. Geraadpleegd in oktober 2020.
2: Sonnevelt, A. De levenscode, 2012. Hoofdstuk 9, pagina 160.